Hiện Cục Chăn nuôi và Cục BVTV- Bộ NN- PTNT là hai “chốt chặn” quan trọng kiểm soát nguyên liệu TACN nhập khẩu. Tuy nhiên, đây cũng là hai “chốt” gây bức xúc nhiều nhất cho DN.
“Một cổ nhiều tròng”
Theo chia sẻ của ông Trần Thanh Quang - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Quang Minh, thì hiện nay nguyên liệu TACN của Cty ông nhập về, đang phải chịu hai lần kiểm dịch là kiểm dịch bảo vệ thực vật xem có sâu bọ không, và kiểm tra chất lượng do Cục chăn nuôi thực hiện. Tuy nhiên, quy trình kiểm tra này mất rất nhiều thời gian, có khi lên tới hơn 10 ngày. Trong khi đó, mỗi lần lấy chứng từ, DN chỉ được lưu container 7 ngày, nhưng thời gian để lấy mẫu xét nghiệm gửi lên Hà Nội chờ đợi kết quả rồi gửi về Hải Phòng có thể lên tới hơn 10 ngày. DN chịu phí kiểm dịch thì ít nhưng phí lưu container thì rất lớn, bình quân 35- 40 đô USD/container/ngày.
Liên quan tới vấn đề này, đại diện một số DN tại Hà Nội cũng bộc bạch rằng, DN NK nguyên liệu TACN về VN thường chịu cảnh đắt đỏ hơn DN từ các nước khác, điển hình như khi nhập khẩu bã ngô từ Mỹ về làm nguyên liệu sản xuất TACN, chi phí đội lên 3-5 USD/tấn. Đó là do cơ quan quản lý Nhà nước của VN yêu cầu DN phải hun trùng bã ngô trước khi đóng container nhập về nước, trong khi, hầu hết các nước khác không đưa ra yêu cầu này.
Thực tế trên, không chỉ là câu chuyện của riêng Cty Quang Minh, hay của DN trên địa bàn Hà Nội, mà là thực trạng chung của nhiều DN kinh doanh trong lĩnh vực này. Và họ đã đặt câu hỏi rằng, nguyên liệu TĂCN nhập khẩu về SX ra thành phẩm hiện nay đã có vô số công cụ quản lí chất lượng như: tiêu chuẩn, quy chuẩn, thanh tra, kiểm tra…, vậy có cần thiết phải kiểm tra chất lượng ngay tại cảng, gây tốn kém phiền nhiễu cho DN như vậy hay không? Trong khi đó, mỗi năm, VN phải nhập khẩu một lượng lớn TACN và nguyên liệu chế biến TACN. Theo số liệu từ Hiệp hội TACN VN, số lượng nhập khẩu 2 mặt hàng này năm 2014 lên tới 10,5 triệu tấn với giá trị 4,8 tỷ USD. Thủ tục kiểm dịch để thông quan hàng hóa có liên quan tới 3 đơn vị của Bộ NN&PTNT. Nếu không sớm giải quyết những vướng mắc về thủ tục, hoạt động của các DN trong lĩnh vực này sẽ còn gặp rất nhiều khó khăn. Bởi lẽ, tính đến thời điểm hiện tại, DN nước ngoài tuy chiếm số lượng ít nhưng lại nắm khoảng 60-65% thị phần TACN trong nước.
Đòn bẩy từ chính sách
Và dường như, câu chuyện doanh nghiệp than phiền về thủ tục hành chính rườm rà, cán bộ kiểm dịch gây khó dễ đã được nêu ra từ nhiều năm nay, nhưng vẫn thiếu sự quyết tâm để giải quyết triệt để. Điều này, khiến cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực TACN nói riêng và ngành nông nghiệp, nông thôn nói chung vốn đã yếu thế hơn các loại hình kinh doanh khác lại càng thêm khó khăn trong hoạt động sản xuất.
Trong khi đó, theo chia sẻ của GS Võ Tòng Xuân, các nước có nền nông nghiệp phát triển như:Isarel, Nhật Bản… để tạo thuận lợi cho những DN kinh doanh trong lĩnh vực này, cơ quan quản lý quy định, người dân và DN chỉ việc thực hiện bằng hình thức chuyển phát hồ sơ giấy tờ qua bưu điện, hoặc thực hiện các vấn đề liên quan qua cổng internet trực tuyến của các tổ chức và đơn vị chức năng. Tuyệt đối không bắt buộc phải mang giấy tờ đến nộp tay tại cơ quan hành chính của nhà nước hay các đơn vị, DN. Các loại giấy tờ cần thiết và thời hạn nộp, nhận trả lời… đều được quy định rõ ràng trên các phương tiện thông tin đại chúng của các ngành, các cấp, trên các mạng xã hội. Người dân và các tổ chức phải chấp hành nghiêm túc các quy định. Các chế tài cũng được quy định rõ ràng, cụ thể, dễ hiểu để người thi hành công vụ cũng như người dân nắm vững, từ đó hiểu biết trách nhiệm cũng như quyền lợi của mình. Mọi vấn đề khúc mắc đều có cơ quan pháp luật đứng ra giải quyết. Chính những quy định này của cơ quan quản lý nhà nước đã tạo sự yên tâm cho cộng đồng DN, giúp họ yên tâm đầu tư vào nông nghiệp.
“Còn tại Việt Nam, thừa nhận rằng, cải cách hành chính, tạo điều kiện tối đa cho DN và nông dân trong sản xuất, kinh doanh đã được Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát chỉ đạo từ rất lâu, tuy nhiên, việc thực hiện tại cơ quan cấp dưới đến đâu vẫn cần lãnh đạo Bộ NN- PTNT phải chỉ đạo kiểm tra sát sao hơn nữa để tạo chuyển biến mạnh mẽ trong thời gian tới, không chỉ giúp DN “dễ thở” và yên tâm đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực TACN mà còn giúp ngành NN phát triển bền vững hơn” - GS Xuân chia sẻ.
Mai Thanh/DDDN