Ngân hàng Nhà nước(NHNN) quyết định giảm các lãi suất điều hành, trái ngược với những lo ngại xu hướng lãi suất tiêp tục tăng do tăng nguồn huy động thấp hơn tăng trưởng tín dụng và nguy cơ nợ xấu.
Đây là lần đầu tiên sau hơn hai năm, thị trường mới đón nhận quyết định giảm đồng loạt các lãi suất điều hành ở mức 0,25%; giảm trần lãi suất cho vay 0,5%/năm đối với các khoản cho vay ngắn hạn cho các lĩnh vực ưu tiên.
Mức giảm mang tính tín hiệu thị trường
Quyết định giảm lãi suất điều hành được đưa ra một phần trên cơ sở thanh khoản hệ thống NH cùng trạng thái vốn khả dụng tốt trong thời gian gần đây, cũng như triển vọng trong ngắn hạn. Theo Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng, mức giảm 0,25%/năm các mức lãi suất điều hành trước hết mang tính tín hiệu với thị trường, cũng như mức độ điều chỉnh phản ánh sự cân nhắc thận trọng.
Việc giảm các lãi suất điều hành sẽ gián tiếp hỗ trợ chi phí của các tổ chức tín dụng, góp phần hướng tới giảm lãi suất cho vay nói chung trên thị trường.
Trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất VND kỳ hạn qua đêm gần đây đã xuống dưới mức 2%/năm; hoạt động vay cầm cố của các tổ chức tín dụng trên thị trường mở đã ngừng với số dư bằng 0 kể từ ngày 22/6 đến nay.
Quyết định giảm lãi suất điều hành của NHNN khẳng định định hướng của nhà điều hành sử dụng các công cụ, các điều kiện để tiếp tục ổn định được tỷ giá, trong tình huống Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) có thể tiếp tục tăng lãi suất. Bên cạnh ổn định tỷ giá, Thống đốc cũng khẳng định một trong những mục tiêu ưu tiên là tiếp tục kiểm soát lạm phát, và không có nghĩa là đẩy mạnh cung vốn ra nền kinh tế.
Theo nhận định của giới chuyên gia, lạm phát nửa đầu năm ở mức thấp, nhưng kỳ vọng lạm phát còn ở mức cao, chính sách tiền tệ vẫn phải thận trọng. Việc điều chỉnh các lãi suất điều hành chỉnh 0,25%/năm thể hiện tinh thần này. NHNN cho biết sẽ vẫn giám sát chặt chẽ nguồn vốn ra nền kinh tế ở hoạt động cho vay.
Áp lực lên lãi suất còn lớn
Đúng như nhận định của Thống đốc NHNN quyết định giảm các lãi suất điều hành có giá trị tín hiệu, khởi đầu kỳ vọng về giai đoạn nối tiếp thực hiện mục tiêu giảm lãi suất cho vay, sau khi mặt bằng chung đã giảm được về vùng thấp trước những năm 2006 - 2007.
Từ tín hiệu này, một số hành động có thể được các NH áp dụng để giảm lãi suất thị trường. Một giám đốc NHTM tính toán, nếu NHNN mở cửa cho các tổ chức tín dụng xem xét tiếp cận kênh tái cấp vốn qua trái phiếu đặc biệt VAMC sau khi bán nợ xấu. Vì sau khi giảm 0,25%, lãi suất tái cấp vốn về 6,25%/năm, việc tiếp cận vốn qua kênh này có cơ hội chỉ tối đa 4,25%/năm theo quy định. Chi phí này đáng để cân nhắc, khi trần lãi suất huy động ngắn hạn là 5,5%/năm.
Thêm nữa, từ tháng 8/2017, nghị quyết về xử lý nợ xấu mà Quốc hội vừa ban hành đi vào thực tiễn, hệ thống có một cú hích hỗ trợ xử lý nợ xấu và kỳ vọng tạo kết quả thực chất, nhanh hơn. Nguồn lực lớn trong nợ xấu sẽ được tái tạo, góp thêm điều kiện để giảm thêm lãi suất cho vay.
Tuy nhiên, cần phải nhìn nhận rằng lãi suất vẫn còn áp lực tăng. Trước hết vẫn từ nợ xấu. Nợ xấu lên tới hơn 600 nghìn tỷ đồng, trong khi vốn chủ sở hữu của các ngân hàng theo thống kê của NHNN đến cuối quý I/2017 khoảng 667 nghìn tỷ đồng, như vậy, nợ xấu đang tương đương với vốn chủ sở hữu của NH.
Nghị quyết xử lý nợ xấu sẽ đẩy nhanh và thực chất hơn quá trình xử lý nợ, các NH sẽ công bố các khoản nợ thuộc diện “nghị quyết” và làm cho nợ xấu tăng cao, đẩy chi phí hoạt động tăng, áp lực lên lãi suất.
Mặt khác, tăng trưởng huy động không cao bằng tăng trưởng tín dụng kể từ đầu năm, dẫn đến một nghịch lý và nguy hiểm cho hệ thống NH đó là không đủ tính thanh khoản.
Theo các chuyên gia NH, trong 100 đồng huy động được, thì 80 đồng sẽ cho vay ra, còn 20 đồng sẽ được giữ lại để bảo đảm thanh khoản trong trường hợp khách hàng đến rút tiền. Không tể cho vay cả 100 đồng hoặc thậm chí là tới hơn 100 đồng, khi đó rủi ro của NH sẽ rất lớn. Đó là rủi ro về thanh khoản của các NH và rủi ro về lãi suất.
Chính vì vậy, định hướng của nhà điều hành kéo giảm lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế sẽ còn gặp nhiều thách thức không dễ vượt qua.
Bảo Châu