Năm 2011, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đưa ra thông điệp can thiệp những biến động trên thị trường ngoại hối. Đến nay, cam kết này được giữ vững, tỷ giá USD/VND có sự ổn định tương đối.

Tuy nhiên, sau Tết, việc các NH đồng loạt nâng giá giao dịch ngoại tệ để gom USD khiến nhiều chuyên gia lo ngại vấn đề trước mắt có thể tiếp tục xuất hiện biến động trên thị trường và tạo áp lực trong năm 2012.

Gom mua

Theo thông tin từ một cán bộ quản lý bộ phận ngoại hối tại NHTM, hiện nay, các NH tăng giá thu gom, giảm giá bán USD là có thật. Diễn biến trên cho thấy tình trạng dư cung ngoại tệ không còn, cầu ngoại tệ trên thị trường có dấu hiện tăng.

Nói cách khác, các NH đang tích cực mua ngoại tệ trên thị trường để tăng mức trạng thái ngoại tệ nắm giữ, đáp ứng nhu cầu ngoại tệ tăng.

Cụ thể, từ 31/1 đến nay, một số NH đã tăng mạnh giá USD mua vào trong khi giá USD bán ra vẫn không đổi. Vietcombank và Eximbank nâng giá mua USD thêm 20 – 50 đồng/USD.

Với việc tăng giá mua vào hiện mức chênh lệch giữa mua và bán đồng USD chỉ còn 50 đồng, trong khi những ngày trước là 300 đồng/USD. Thậm chí, tại SeAbank, giá USD mua vào có thời điểm đã tăng kịch trần 21.036 đồng.

Như vậy, mức giá mua vào đã ngang bằng giá bán ra. Ngoài ra, giá USD mua chuyển khoản tại NH ACB trong mấy ngày vừa qua, có thời điểm lên tới 21.030 đồng, chỉ cách giá bán ra 6 đồng/USD.

Tỷ giá trên thị trường do cũng vì thế mà tăng vọt lên trên 21.200 đồng, tại một số điểm giao dịch tại quận 5, quận 1 (TP.HCM), giá mua bán phổ biến ở mức 21.250 - 21.3200 đồng.

Khi được hỏi, chủ một điểm thu đổi ngoại tệ tại quận 1 cho biết, đến nay họ cũng không rõ vì sao giá USD lại đắt hơn so với trong Tết và có sự chênh lệch lớn giữa các điểm thu đổi.

Theo dự đoán của người này, khả năng là thị trường vẫn bị ảnh hưởng bởi tâm lý Tết nên có thể sẽ ổn định trong vài ngày tới.

Tuy nhiên, theo thông tin từ các NHTM, từ đầu năm 2012 đến nay, chuyện các NH đã mạnh tay gom USD do lượng khách hàng có nhu cầu vay ngoại tệ tăng nhanh.

Lý do các DN tăng vay USD cũng đơn giản vì phần lớn từ cuối năm 2011, các NH đồng loạt triển khai nhiều chương trình cho vay ngoại tệ với lãi suất hấp dẫn từ 5 - 6%/năm. Như vậy, so với mức lãi suất tiền đồng phổ biến 18 - 22%/năm hiện nay, đây là lãi suất vô cùng hấp dẫn.

Chẳng hạn, tại Eximbank, lãi suất cho vay vốn bằng ngoại tệ dao động từ 4 - 8%/năm. Trong đó, với mức 4 - 5%/năm được áp dụng cho những khách hàng có nguồn trả nợ bằng USD, tức các nhà xuất khẩu có cam kết bán lại ngoại tệ cho NH.

Dễ thở hơn?

Còn theo ông Trần Phương Bình, Tổng giám đốc NH Đông Á, hiện nguồn vốn huy động bằng ngoại tệ tương đối dồi dào, kiều hối đã góp phần giúp lượng ngoại tệ gửi vào NH tăng lên.

Để thu hút được nguồn vốn ngoại tệ trong những ngày đầu năm, các NH tiếp tục tăng mạnh lãi suất tiền gửi tiết kiệm USD, cũng như tăng giá mua ngoại tệ để tăng nguồn cung vay vốn cho doanh nghiệp (DN).

Hơn nữa, đối với NH, nếu cho vay vốn bằng ngoại tệ, chênh lệch lãi suất đầu vào và đầu ra vẫn nhiều hơn so với việc phát triển tín dụng bằng VND trong bối cảnh hiện nay.

Thêm một điểm đáng chú ý nữa khi Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình đã khẳng định trên các phương tiện truyền thông là thị trường ngoại hối 2012 sẽ ổn định và biến động của tỷ giá USD chỉ có thể ở mức 2 - 3%. Dự báo tỷ giá ổn định, lượng ngoại tệ dồi dào khiến DN kỳ vọng dễ tiếp cận tín dụng ngoại tệ.

Tuy nhiên, nói như thế không có nghĩa là sẽ có nhiều cửa cho DN tiếp cận nguồn tín dụng này. Thậm chí, nhiều DN cũng thừa nhận rằng việc vay USD năm nay còn khó khăn cả năm 2011.

Đại diện của Công ty Thép Đình Vũ chia sẻ, có thời điểm công ty không thể mở được Thư tín dụng (L/C) cho các hợp đồng nhập khẩu nguyên liệu thép phế, gang và các vật liệu phục vụ sản xuất phôi thép đã ký với nước ngoài, do NH từ chối đảm bảo việc cho vay ngoại tệ.

Lý do là thép phế, gang và gần như tất cả các nguyên liệu cho ngành sản xuất phôi không thuộc nhóm hàng được ưu tiên đảm bảo cho vay ngoại tệ, theo chỉ đạo từ Ngân hàng Nhà nước.

Có thể thấy, các NH đang rất thận trọng trong việc cho vay ngoại tệ vì NHNN đã tuyên bố, dòng tín dụng ngoại tệ năm 2012 sẽ tiếp tục được “nắn” tới những đối tượng ưu tiên.

Nói như ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc NHNN chi nhánh TP.HCM, định hướng của đơn vị này trong năm 2012 là kiểm soát chặt chẽ cho vay bằng ngoại tệ để đảm bảo tăng tưởng tín dụng bằng ngoại tệ phù hợp với khả năng huy động vốn và hạn chế “đô la hóa” nền kinh tế.

Thừa nhận điều này, lãnh đạo của HDBank cũng khẳng định tín dụng ngoại tệ năm 2012 có thể tăng cao hơn tín dụng tiền đồng, nhưng việc lựa chọn đối tượng sẽ khắt khe hơn.

Những DN không có nguồn ngoại tệ trả nợ sẽ rất khó vay ngoại tệ NH. Làm như thế để vấn đề tín dụng ngoại tệ sẽ không gây ra tình trạng căng thẳng tỷ giá như những tháng cuối năm 2011 vừa qua.