Việt Nam nằm ở cuối của chuỗi sản xuất, hoàn thiện các mặt hàng xuất sang Mỹ, sẽ không tránh khỏi vạ lây trong cuộc chiến thương mại của 2 cường quốc Mỹ - Trung.

Hai đối tác kinh tế lớn của Việt Nam lao vào cuộc chiến thương mại, trong vòng xoáy này Việt Nam sẽ phải chịu tác động từ hai chiều, mà trong đó rủi ro được cho là nhiều hơn cơ hội.

Cơ hội mở ra, nhưng tai họa có thể ập đến

Nhiều chuyên gia cho rằng cuộc chiến thương mại của 2 cường quốc kinh tế sẽ dẫn đến tác động kép, đi cùng với nó là cuộc chiến tranh tiền tệ - chiến tranh tỷ giá, chứ không đơn thuần chỉ là hàng hóa. Với Việt Nam, cơ hội có thể mở ra nhưng tai họa cũng có thể ập đến bất cứ lúc nào, vì Việt Nam nằm ở cuối của chuỗi sản xuất, hoàn thiện các mặt hàng xuất sang Mỹ, sẽ không tránh khỏi vạ lây trong cuộc chiến thương mại của 2 cường quốc Mỹ - Trung.

Việc có tính chất tất yếu, Việt Nam phải nhập khẩu từ công xưởng sản xuất Trung Quốc, gia công các công đoạn thâm dụng lao động cuối cùng trước khi xuất sang thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới, là Mỹ.

Trong đó, ngành da giày xuất khẩu của Việt Nam sẽ rơi vào "tầm ngắm" ảnh hưởng trong thời gian tới từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, khi hơn 70% nguồn nguyên liệu sản xuất của ngành lệ thuộc vào nguồn nhập khẩu mà Trung Quốc chiếm tỉ trọng không hề nhỏ.

Theo ông Diệp Thành Kiệt - Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày túi xách Việt Nam (Lefaso), ít nhất trong vòng 6 tháng tới, ảnh hưởng từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung mới tác động rõ lên ngành xuất khẩu da giày của Việt Nam, nếu Mỹ tiếp tục "ra đòn" đánh thuế với các nhóm hàng mới xuất khẩu từ Trung Quốc.

Vẫn theo ông Kiệt, với nhóm hàng đánh thuế tạm gọi là đợt đầu từ Trung Quốc lên đến gần 800 mặt hàng, xét về tổng quan, vẫn chưa ảnh hưởng gì nhiều đến da giày xuất khẩu trong nước bởi các mặt hàng nói trên chủ yếu rơi vào nhóm công nghệ kỹ thuật cao.

Tuy nhiên, nếu sau giai đoạn tấn công "thăm dò", khả năng đợt áp thuế thứ hai của Mỹ vào hàng hóa Trung Quốc sẽ bắt đầu "liên lụy" sang các nhóm ngành hàng khác, trong đó sẽ tập trung vào các mặt hàng thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày hơn như giày dép, quần áo, đồ dùng gia dụng bằng vật liệu nhựa…

"Với ngành da giày, các doanh nghiệp trong nước chắc chắn sẽ nhận đơn hàng tăng đột biến từ các nhà đặt hàng vốn muốn tránh đặt ở Trung Quốc hòng tránh bị áp thuế cao trong thời gian tới. Cách đây ba năm, ngành da giày trong nước đã đón làn sóng các nhà đầu tư nước ngoài sang đặt nhà máy tại Việt Nam sản xuất vì chính các nhà đặt hàng không muốn bị lệ thuộc quá nhiều vào nguồn cung từ Trung Quốc, một phần cũng nhằm tránh tình trạng bị ăn cắp, sao chép mẫu mã tràn lan tại quốc gia này", ông Kiệt thông tin.

Da giày “vạ lây” nếu Mỹ “đánh chặn”

Bên lề cuộc họp giao ban trực tuyến 6 tháng đầu năm diễn ra hôm 9/7, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nhận định, việc Mỹ đánh thuế hàng Trung Quốc có thể dẫn tới nguy cơ các sản phẩm nước này, gồm cả các mặt hàng chưa phòng vệ thương mại như da giày, dệt may, đồ gỗ..., tràn vào Việt Nam. Vì vậy, Việt Nam cần có đánh giá kỹ những tác động từ nhiều chiều để nhìn nhận rõ cơ hội, thách thức.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng cuộc chiến đặt ra nhiều vấn đề đối với Việt Nam trong việc quản lý nhà nước về xuất nhập khẩu. Việt Nam cần chú trọng đến chính sách tạm nhập tái xuất, nhất là trong thời điểm xung đột thương mại tác động trực tiếp đến quan hệ Việt Nam và các nước láng giềng.

Mặt khác, cần xem lại luật cạnh tranh, quản lý ngoại thương, cam kết thương mại để có biện pháp tự vệ. Với cơ chế của phòng vệ thương mại hiện nay, nguy cơ hàng Trung Quốc tràn ngập vào thị trường nội địa Việt Nam là rất lớn. Các sản phẩm dệt may đồ gỗ, da giày... của Việt Nam có thể bị áp thuế nếu các sản phẩm của Trung Quốc bị chặn đường xuất khẩu sang Mỹ.

Trước nguy cơ từ cuộc chiến thương mại, Bộ trưởng yêu cầu phải có các biện pháp đánh giá nguy cơ, nghiên cứu thị trường, tổ chức thực hiện, làm tốt công tác thông tin, hỗ trợ doanh nghiệp.

Theo cảnh báo của nhiều chuyên gia trực thuộc Lefaso, nếu không kiểm soát chặt chẽ nguồn cung trong hạn mức cho phép, ngành xuất khẩu da giày Việt Nam sẽ bị "vạ lây" trong các vụ kiện phòng vệ thương mại do chính Mỹ khởi xướng điều tra, như một cách mà Mỹ "đánh chặn" sản phẩm da giày từ Trung Quốc một cách gián tiếp vào Việt Nam có chủ đích.

Chính vì vậy, không chỉ kiểm soát chặt nguồn vốn đầu tư từ Trung Quốc đổ vào ngành da giày trong thời gian tới, không ít doanh nghiệp kiến nghị Chinh phủ rà soát chặt các nhà máy có đăng ký vốn của Trung Quốc trong lĩnh vực da giày xem họ có thực sự sản xuất từ A-Z hay không.

Điều này nhằm tránh tình trạng các doanh nghiệp ồ ạt nhập bán thành phẩm sản phẩm da giày mà thực chất đã là sản phẩm hoàn chỉnh, nhưng sau đó chỉ tiến hàng làm một vài công đoạn sơ sài rồi hợp thức hóa nguồn gốc xuất xứ để xuất đi từ Việt Nam là vô cùng nguy hiểm.

"Ngành da giày Việt Nam đã từng đối mặt với vụ kiện chống bán phá giá đối với sản phẩm giày của Liên minh Châu Âu (EU) khi EU cho rằng mặt hàng này đã có sự gia tăng xuất khẩu đột biến sau khi Trung Quốc bị EU áp thuế chống bán phá giá. Khả năng này hoàn toàn có thể lập lại với ngành da giày Việt Nam đối với thị trường Mỹ, nếu chúng ta không chủ động ngăn ngừa từ bây giờ", ông Kiệt cảnh báo.