Năm năm, 21 lần chịu phạt ở Trùng Khánh, điều gì đang xảy ra với gã khổng lồ Wal-mart ở Trung Quốc (TQ)?

Cục Quản lý Công nghiệp và Thương mại thuộc chính quyền thành phố Trùng Khánh cho biết, từ năm 2006 đến nay, Wal-Mart TQ liên tục vi phạm các vấn đề về an toàn thực phẩm, như: bán thực phẩm không đủ tiêu chuẩn, thực phẩm quá hạn sử dụng, định giá sản phẩm dễ gây nhầm lẫn, quảng cáo sai lệch thông tin.

Có mặt tại TQ hơn 15 năm nhưng doanh thu của Wal- Mart chỉ bằng 1,8% tổng doanh thu toàn cầu

Gần đây nhất, hãng này dán nhãn “thịt hữu cơ” lên các sản phẩm thịt heo thông thường hòng bán với giá cao hơn. Với những cáo buộc này, Wal-Mart buộc phải đóng cửa toàn bộ 13 cửa hàng trong vòng 15 ngày để phục vụ điều tra và khắc phục sai phạm, và đóng phạt 2,69 triệu nhân dân tệ (NDT), giảm nhẹ so với tuyên bố ban đầu là 3,65 triệu NDT. Hai quản lý cửa hàng bị bắt giữ và ít nhất 25 nhân viên đã bị tạm giam để điều tra.

Việc chính quyền Trùng Khánh mạnh tay với Wal-Mart thời gian qua không phải là trường hợp cá biệt. Tháng 2 năm nay, ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia của TQ đã phạt Wal-Mart và Carrefour, chuỗi siêu thị bán lẻ của Pháp, tổng cộng 9,5 triệu NDT do hành vi định giá gian lận.

Ba tháng sau, đến lượt Unilever, hãng sản xuất hàng tiêu dùng lớn thứ hai thế giới, chịu phạt 2 triệu NDT do tuyên bố tăng giá bán trong bối cảnh chính phủ TQ đang nỗ lực kiềm chế lạm phát.

Về phía TQ, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao TQ, ông Liu Weimin, khuyên các công ty nước ngoài cần biết những đối thủ TQ ngày nay đã thật sự mạnh hơn:

“Các công ty nước ngoài cần thích nghi với những thay đổi ở TQ thay vì trông đợi vào các chính sách ưu đãi. Chúng tôi hy vọng họ cũng sẽ nỗ lực hơn nữa để nâng cao khả năng cạnh tranh”.

Một trong những thay đổi được nhắc đến là sự chuyển biến về nhận thức tiêu dùng của người dân.

Tại TQ, hiện Wal-Mart có 353 cửa hàng sau 15 năm hoạt động. Thị phần của hãng trong năm 2010 đạt 11,2%, đứng thứ hai sau Sun Art, một liên doanh của Đài Loan và Pháp, xếp trên các hãng tên tuổi khác như: Carrefour, Tesco, Metro và China Resources Enterprise.

Dù có 15 năm hoạt động, với những khoản tiền đầu tư khổng lồ để mở rộng kinh doanh, nhưng doanh thu tại thị trường TQ của Wal-Mart trong năm qua chỉ đạt 7,5 tỷ USD, bằng 1,8% tổng doanh thu toàn cầu.

Thách thức mà Wal-Mart gặp phải ở TQ xuất phát một phần từ việc mô hình bán lẻ giá rẻ của hãng không phù hợp với người tiêu dùng ở đây.

Shaun Rein, Giám đốc Điều hành Hãng Nghiên cứu thị trường có trụ sở ở Thượng Hải, nhận xét:

“Chiến lược của Wal-Mart sai lầm ngay từ đầu, bởi họ đi cạnh tranh về giá với các đối thủ TQ vốn có nhiều lợi thế, còn bản thân họ chưa đạt đủ quy mô để thực hiện điều này. Đó là lý do tại sao lợi nhuận từ TQ của Wal-Mart không tương xứng với đầu tư”.

Một số nhà phân tích thị trường còn nghi ngờ khả năng duy trì chiến lược giá rẻ của Wal-Mart, do chưa đủ quy mô cần thiết để gây áp lực về giá với các nhà phân phối. Do không có nhà bán lẻ lớn nào bán lại Wal-Mart, nên Wal-Mart phải tự mở các cửa hàng mới tại đại lục.